उद्यम नोंदणी: भारतातील एमएसएमईसाठी संपूर्ण मार्गदर्शक (Udyam Registration: A Complete Guide for MSMEs in India)

“जर तुम्ही भारतात सूक्ष्म, लघु किंवा मध्यम एंटरप्राइझ MSME चालवत असाल, तर तुम्हाला कदाचित ‘उद्यम नोंदणी’ (Udyam Registration )या संज्ञेशी परिचित असेल. MSME क्षेत्रात तुमचा व्यवसाय नोंदणी करण्यासाठी ही तुलनेने नवीन आणि सुव्यवस्थित पद्धत आहे. (MSME) मंत्रालयाने जुलै 2020 मध्ये सादर केली, ती पूर्वीच्या उद्योग आधार प्रणालीची जागा घेते. या लेखात, आम्ही Udyam काय आहे याचे सर्वसमावेशक स्पष्टीकरण देऊ. नोंदणीमध्ये समाविष्ट आहे, त्याचे फायदे, पात्रतेचे निकष, नोंदणी प्रक्रिया आणि काही सामान्यतः विचारले जाणारे प्रश्न.

उदयम नोंदणी म्हणजे काय? ( What is Udyam Registration?)

“उद्यम नोंदणी हे MSME उद्योजकांना त्यांच्या एंटरप्राइझची स्वयं-घोषणा आणि नोंदणी करण्यासाठी डिझाइन केलेले एक सरळ, डिजिटल आणि किफायतशीर प्लॅटफॉर्म आहे. एमएसएमई क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या प्रत्येक व्यवसायाला अनेक फायदे मिळवण्यासाठी ही नोंदणी घेणे आवश्यक आहे. शिवाय, ते भारतातील एमएसएमईच्या संख्येबाबत आवश्यक डेटा संकलित करण्यात सरकारला मदत करते.”

नोंदणी केल्यावर, एखाद्या एंटरप्राइझला (उद्यम नोंदणी पोर्टलमध्ये “उद्यम” म्हणून संदर्भित) “उद्यम नोंदणी क्रमांक” म्हणून ओळखला जाणारा कायमस्वरूपी ओळख क्रमांक प्राप्त होईल. शिवाय, यशस्वीरित्या पूर्ण केल्यावर नोंदणी प्रक्रिया, एक ई-प्रमाणपत्र, “उद्यम नोंदणी प्रमाणपत्र” नावाचे जारी केले जाईल.

उदयम नोंदणीचे फायदे (Benefits of Udyam Registration)

उदयम नोंदणीचे काही फायदे आहेत:

• कमी व्याजदरात क्रेडिटवर सहज प्रवेश
• पेटंट नोंदणी आणि औद्योगिक प्रोत्साहन यावर सबसिडी
• प्रत्यक्ष कर कायद्यांतून सूट
• सरकारी निविदा आणि खरेदीमध्ये प्राधान्य
• विलंबित पेमेंटपासून संरक्षण
• क्रेडिट गॅरंटी फंड योजनेअंतर्गत संपार्श्विक मुक्त कर्ज
• वीज बिल आणि मुद्रांक शुल्कात सवलत
• केंद्र आणि राज्य सरकारद्वारे ऑफर केलेल्या विविध योजना आणि प्रोत्साहनांसाठी पात्रता

उदयम नोंदणीसाठी पात्रता निकष (Eligibility Criteria for Udyam Registration)

एंटरप्राइझचे सूक्ष्म, लहान किंवा मध्यम असे वर्गीकरण यावर आधारित निर्धारित केले जातेखालील निकष:

• एक सूक्ष्म उपक्रम, जिथे वनस्पती आणि यंत्रसामग्री किंवा उपकरणे यांची गुंतवणूक एक कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही आणि उलाढाल पाच कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही.
• एक छोटा उद्योग, जिथे वनस्पती आणि यंत्रसामग्री किंवा उपकरणे यांची गुंतवणूक दहा कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही आणि उलाढाल पन्नास कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही
• एक मध्यम उद्योग, जिथे वनस्पती आणि यंत्रसामग्री किंवा उपकरणांमध्ये गुंतवणूक पन्नास कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही आणि उलाढाल दोनशे पन्नास कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नाही.

गुंतवणूक आणि उलाढालीची गणना पॅन (कायम खाते क्रमांक) वर अवलंबून असेल आणिGSTIN (वस्तू आणि सेवा कर ओळख क्रमांक) एंटरप्राइझचे लिंक केलेले तपशील..

उदयमसाठी नोंदणी कशी करावी? (How to Register for Udyam?)

उदयमची नोंदणी प्रक्रिया सोपी आहे आणि ती ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन करता येते.

ऑनलाइन प्रक्रिया

उदयम नोंदणीसाठी ऑनलाइन प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

• येथे उदयम नोंदणीच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या http://udyamregistration.gov.in/
• आधारनुसार तुमचा आधार क्रमांक आणि नाव टाका
• तुमच्या मोबाईल किंवा ईमेलवर पाठवलेल्या ओटीपीने तुमचा आधार सत्यापित करा
• तुमच्या एंटरप्राइझचे तपशील भरा जसे की नाव, पत्ता, श्रेणी, क्रियाकलाप, बँक खाते, पॅन, GSTIN इ.
• फॉर्म सबमिट करा आणि तुमचा उदयम नोंदणी क्रमांक आणि प्रमाणपत्र मिळवा

ऑफलाइन प्रक्रिया

उदयम नोंदणीची ऑफलाइन प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

• तुमच्या जवळच्या जिल्हा उद्योग केंद्राला (DIC) किंवा राज्य सरकारने स्थापन केलेल्या सिंगल विंडो सिस्टीमला भेट द्या.
• तुमचे आधार कार्ड आणि तुमच्या एंटरप्राइझची इतर संबंधित कागदपत्रे सबमिट करा
• डीआयसी किंवा सिंगल विंडो सिस्टमद्वारे प्रदान केलेला अर्ज भरा
• तुमचा उदयम नोंदणी क्रमांक आणि प्रमाणपत्र मिळवा

उदयम नोंदणी क्रमांक कसा शोधायचा? (How to Find Udyam Registration Number?)

तुमचा उदयम नोंदणी क्रमांक हरवला असेल किंवा विसरला असेल, तर तुम्ही या पायऱ्या फॉलो करून तो शोधू शकता:

• ला भेट द्या उदयम नोंदणी पोर्टल
• पृष्ठावरील “प्रिंट/व्हेरिफाय” टॅबवर क्लिक करा
• ड्रॉप-डाउन बॉक्समधून “UAM/Udyam नोंदणी क्रमांक विसरला” निवडा
• अर्जात भरल्याप्रमाणे OTP पर्याय निवडा (मोबाइल किंवा ईमेल)
• निवडलेल्या पर्यायानुसार मोबाईल नंबर किंवा ईमेल टाका
• प्रमाणित करा आणि OTP जनरेट करा
• OTP प्रविष्ट करा आणि ते सत्यापित करा
• तुम्हाला तुमचे सर्व नोंदणीकृत क्रमांक मिळतील

उदयम नोंदणी प्रमाणपत्र कसे डाउनलोड करावे? (How to Download Udyam Registration Certificate?)

जर तुम्हाला तुमचे Udyam नोंदणी प्रमाणपत्र डाउनलोड किंवा मुद्रित करायचे असेल तर तुम्ही या चरणांचे अनुसरण करून ते करू शकता:

• ला भेट द्या उदयम नोंदणी पोर्टल
• तुमचा उदयम नोंदणी क्रमांक, ईमेल पत्ता आणि फोन नंबर प्रविष्ट करा
• तुमच्या Udyam नोंदणी प्रिंटसाठी ऑनलाइन पेमेंट करा
• तुम्हाला तुमचा उदयम नोंदणी प्रमाणपत्र तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल पत्त्यावर मिळेल

उदयम नोंदणी मोफत आहे का? (Is Udyam Registration Free?)

होय, उदयम नोंदणी विनामूल्य आहे. तुमच्या एंटरप्राइझची नोंदणी करण्यासाठी तुम्हाला कोणालाही कोणतेही शुल्क किंवा शुल्क द्यावे लागणार नाही. नोंदणी प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन, पेपरलेस आणि स्व-घोषणेवर आधारित आहे.

तथापि, काही खाजगी वेबसाइट किंवा एजन्सी त्यांच्या सेवा किंवा सहाय्यासाठी तुमच्याकडून शुल्क आकारू शकतात. तुम्ही सावधगिरी बाळगली पाहिजे आणि कोणतीही फसवणूक किंवा चुकीचे वर्णन टाळले पाहिजे. तुम्ही नेहमी येथे Udyam नोंदणीची अधिकृत वेबसाइट वापरावी http://udyamregistration.gov.in/ नोंदणीसाठी.

Is Udyam Registration and Udyog Aadhaar Same?

नाही, उद्यम नोंदणी आणि उद्योग आधार एकसारखे नाहीत. उदयम नोंदणी ही भारतातील एमएसएमई नोंदणीची नवीन आणि अद्ययावत प्रक्रिया आहे. पूर्वीच्या उद्योग आधार प्रणालीला पुनर्स्थित करण्यासाठी जुलै 2020 मध्ये ते सुरू करण्यात आले.

उद्योग आधार ही एमएसएमई नोंदणीची पूर्वीची प्रक्रिया होती जी सप्टेंबर 2015 मध्ये सुरू करण्यात आली होती. यासाठी व्यवसायांना त्यांचे पॅन आणि बँक खाते तपशीलांसह इतर माहिती सरकारला प्रदान करणे आवश्यक होते.

उद्योग आधारपेक्षा उद्योग नोंदणी सोपी आणि अधिक वापरकर्ता-अनुकूल आहे. यासाठी केवळ व्यवसायाद्वारे स्व-घोषणा आवश्यक आहे आणि कोणत्याही कागदपत्रांची किंवा पुराव्याची आवश्यकता नाही. हे एका पृष्ठाच्या संरचनेचे देखील अनुसरण करते आणि पॅन आणि जीएसटीआयएन प्रणालीसह एकत्रित होते.

उद्योग आधार किंवा एमएसएमई मंत्रालयाच्या अंतर्गत इतर कोणत्याही प्राधिकरणांतर्गत नोंदणीकृत सर्व विद्यमान उपक्रमांना 31 मार्च 2021 पर्यंत उद्यम नोंदणी अंतर्गत स्वतःची पुनर्नोंदणी करावी लागेल..

उदयम नोंदणीचे दरवर्षी नूतनीकरण केले जाईल का?(Is Udyam Registration to be Renewed Every Year?)

नाही, Udyam नोंदणीला वार्षिक नूतनीकरणाची आवश्यकता नाही. एकदा प्राप्त झाल्यानंतर, अपडेट करणे आवश्यक असलेले बदल नसल्यास ते सामान्यतः आयुष्यभरासाठी वैध असते.

तथापि, Udyam नोंदणी क्रमांक असलेल्या एंटरप्राइझला प्रत्येक आर्थिक वर्षाच्या शेवटी Udyam नोंदणी पोर्टलवर त्याची माहिती ऑनलाइन अपडेट करावी लागते. यामध्ये गुंतवणूक, उलाढाल, रोजगार इत्यादी तपशीलांचा समावेश आहे.

जर एखादे एंटरप्राइझ तिची माहिती अद्यतनित करण्यात अयशस्वी झाले, तर ते त्याच्या स्थितीच्या निलंबनास जबाबदार असेल.

निष्कर्ष Conclusion

उदयम नोंदणी हा भारतातील एमएसएमईंना चालना देण्यासाठी आणि उन्नत करण्यासाठी एक स्तुत्य सरकारी उपक्रम आहे. हे या उद्योगांना अनेक फायदे आणि पावती देते, त्यांची वाढ आणि समृद्धी वाढवते. शिवाय, ते नोंदणी प्रक्रिया सुव्यवस्थित करते, त्याची सोय आणि पारदर्शकता वाढवते.

MSME उद्योजकांसाठी, Udyam अंतर्गत तुमच्या एंटरप्राइझची नोंदणी करणे अत्यंत शिफारसीय आहे. वर वर्णन केलेल्या पायऱ्या फॉलो करून तुम्ही ही प्रक्रिया ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन पूर्ण करू शकता. जर तुम्हाला कोणत्याही सहाय्याची आवश्यकता असेल किंवा उदयम नोंदणीबाबत काही शंका असतील, तर कृपया आमच्याशी संपर्क साधा.

आम्हाला विश्वास आहे की या लेखाने तुम्हाला Udyam नोंदणीमध्ये काय समाविष्ट आहे, त्याचे फायदे, पात्रता निकष, नोंदणी प्रक्रिया आणि वारंवार विचारल्या जाणार्‍या प्रश्नांची उत्तरे यांची स्पष्ट माहिती दिली आहे. आपल्याकडे काही अभिप्राय किंवा सूचना असल्यास, आम्ही खालील टिप्पण्या विभागात आपल्या इनपुटचे स्वागत करतो.